دوچرخهها با توجه به محیط‌هایی که در آن استفاده می‌شوند، طراحی خاصی دارند و همچنین جنسیت افرادی که از آن استفاده می‌کنند، به چندین دسته‌ی مختلف تقسیم می‌شوند.
در تقسیم‌بندی براساس نوع محیط قابل‌استفاده، دوچرخهها بدین صورت شناخته می‌شوند:
دوچرخه شهری
دوچرخههای شهری معمولا دارای فریمی فلزی و سبک از جنس آلومینیوم و تایرهایی نازک و بدون آج هستند. این دوچرخهها معمولا دنده یا کمک‌فنر ندارند. زاویه فرمان نسبت به زین و همچنین فاصله رکاب تا زین در این دوچرخهها معمولا بیشتر از دوچرخههای کوهستان است که باعث خواهد شد کنترل دسته فرمان به شکلی راحت انجام شود؛ در عین‌حال برای حرکت در مسیرهای طولانی، به رکاب‌زدن‌های مدوام نیاز نیست.
دوچرخه تفریحی
این دوچرخهها گاهی حتی دنده هم ندارند و معمولا وضعیت نشستن روی آنها کاملا عمودی و مشابه نشستن روی صندلی است. این دوچرخهها مناسب مسافتهای بسیار کوتاه، بدون سربالایی و سرپایینی و بدون نیاز به سرعت هستند.
دوچرخه توریستی
اشاره به دوچرخه سواری در مسافتهای بسیار طولانی دارد. از طی کردن چند روزه فاصله دو شهر گرفته تا حتی گاهی رکاب زدن چند ماهه بین قاره‌ها! دوچرخه‌هایی قدرتمند و پایدار هستند که همزمان با حداقل ابزار قابل تعمیر میباشند. این دوچرخهها معمولا جای پیچ کافی روی بدنه دارند تا بتوان چندین بطری آب، ترک بند جلو و عقب و تعداد قابل قبولی خورجین به آن متصل کرد. تایرهای این دوچرخهها معمولا بر خلاف تایرهای دوچرخههای کوهستان باریکتر است تا مقاومت کمتری روی جاده ایجاد کند. این دوچرخه ها برای جادها آسفالت فوق آلعاده می باشد.
دوچرخه های کورسی(جاده یا مسابقه ای):
این مدل دوچرخه به سبب نازکی لاستیکها که اصطکاک با زمین را کم می کند و فرمان پائین که اصطکاک با هوا و باد کم می کند به سبب فرم قرار گرفتن دوچرخه سوار که خم می شود مناسب جاده های آسفالت و مسابقه می باشد.
بی ام ایکس
این دوچرخهها مخصوص حرکات نمایشی ساخته شده‌اند و وضعیت خاص زین، اندازه کوچک، نبودن دنده و جاهایی برای قرار دادن پا در حین حرکات نمایشی، مشخصه‌های اصلی آنها است. اگردنبال انجام حرکاتی شبیه فیلم زیر نیستید، این دوچرخهها برای شما نیستند.
فت بایک
فت بایک یا همان دوچرخههای چاق، نسبتا تازه واردهای دنیای دوچرخه هستند. مشخصه اصلی آنها، چرخ‌های بسیار عریضی است که به آنها اجازه می‌دهد در مکان‌هایی که معمولا دوچرخههای دیگر در آن حرکت نمی‌کنند، گام بگذارند. منطقا باید در ساحل‌های شنی و برف دنبال این دوچرخهها باشید هرچند که اصلا بعید نیست ظاهر قشنگشان باعث شود در شهر هم آنها را مشاهده کنید. در کشورهای برفی فت بایک‌ها یکی از انتخاب‌های کسانی هستند که می‌خواهند در هر شرایط آب و هوایی سوار دوچرخه‌شان باشند.
دوچرخه هیبرید
دوچرخههای هیبرید به دوچرخه‌هایی گفته می‌شود که کاربردی شبیه به دوچرخههای کوهستان یا شهری دارند. درواقع این دوچرخهها برای استفاده در هر دو محیط کاربرد دارند؛ با این تفاوت که نمیتوان از آنها برای کوه‌پیمایی استفاده کرد و تنها مناسب استفاده در دامنه‌ی کوه یا محیط‌هایی هستند که شیب کمتری نسبت به ارتفاعات کوهستان دارند. این دوچرخهها ویژگی‌هایی نظیر دوچرخههای کوهستان دارند؛ فقط پهنای چرخ آنها از دوچرخههای کوهستان کمتر است.
دوچرخه های کوهستان:
MTB
دارای 4 مدل مشهور می باشد که این دوچرخه ها دارای لاستیک زخیم و عاجدار می باشند که باعث بالا رفتن اصطکاک با زمین و حرکت بهتر در محیطهای کوهستانی شده و فرمان صاف که سبب کنترل بهتر به سبب دید بهتر و کمک فنر که ضربه ها را بگیرد و دنده های زیاد که بتواند در شیب های تند با کمک آن بالا برویم . و ترمزها مقاوم که در سراشیبی ها کوهستان عملکرد خوبی داشته باشد.
کراس کانتری(XC)
این رشته به سربالائی رو بودن مشهور است و جزء یکی از پرطرفدارترین مدلهای دوچرخه کوهستان میباشد از ویژگیهای منحصر به فرد آنها سبکی و دارا بودن کمک فنر در جلوی دوچرخه و زین باریک و دندههای زیاد میباشد که به راحتی شیبها را طی کرده و زین باریک در مسافتهای طولانی موجب اذیت فرد نمیشود و کمک جلو ضربها را میگیرد. البته کمک وسط سبب اتلاف انرژی فرد در سربالایی می شود ولی برای سرپائین فوق العاده است.
دانهیل(DH)
این رشته به سرپاینی رو بودن مشهور است و ویژگیهای خاص دوچرخههای این رشته مقاوم بودن و در نتیجه سنگین بودن آنها است که در سراشیبیها کنترل آن به سبب سبک بودن از دست فرد خارج نشود دارای ترمزهای قوی دیسک روغن که سریع متوقف شود و لاستیکهای پهن که سطح اصطکاک بالا برود و از همه مهمتر تنه محکم که بر اثر سرعت بالا و فرودها چند متری نشکند، میباشد. با این دوچرخهها از سربالایی نمیتوان بالا رفت و باید پیاده یا با ماشین به بالای کوه رفته و لذت سرعت در سرپاینیها و عبور از موانع و سنگلاخها را ببرید . این رشته برای کسانی که جسارت بالا داشته و عشق سرعت و یا حضور در مسابقات را دارند مناسب است و در سرعت به اسکی شبیه می باشد البته لباسهای خاص خود را دارد که به سبب زمین خوردن فرد آسیب نبیند.
فری راید(Freeride)
مابین کراس کانتری و دانهیل و مناسب تورها و گشت گذار در طبیعت است. دارای هر دو کمک فنر در جلو و وسط دوچرخه می باشد. وزنی کمی سنگینتر از کراس کانتری دارد . کاربردهای دو مدل را به طور متوسط دارا می باشد.
دوچرخه های تریال(TRIAL)
این رشته هم تلفیقی از دوچرخه کوهستان با دوچرخه BMX به وجود آمده و علاقه مندان می توانند با دوچرخه تریال حرکات نمایشی در محیط کوهستان و شهر را تجربه کنند. در تریال اصل بر تعادل است. در این رشته دوچرخه سوار بیشتر با انجام حرکات تعادلی و جفت کشیدن ها ، دو چرخه را از روی یک مانع به روی مانعی دیگر میپراند. این موانع هم میتوانند مصنوعی باشند مثل محیطهای شهری و پارکها و هم طبیعی مثل صخرهها.
